کتاب شرح و ترجمه کتاب شواهد التنزیل | بصائر یا قرآن و اهلبیت
کتاب بصائر یا قرآن و اهل بیت علیهم السلام شرح و ترجمه کتاب شواهد التنزیل نوشته حاکم حسکانی از علمای قرن پنجم هجری (حنفی مذهب) میباشد که توسط فقیه مجاهد و حکیم الهی حضرت آیتالله العظمی حاج شیخ حسنعلی نجابت شیرازی رحمه الله به رشتۀ تحریر درآمده است.
مقدمه مترجم:
چرا این کتاب به فارسی ترجمه شد؟ در چنین شرایطی کتابی که فضائل اهل بیت علیه السلام را از قرآن مجید جمع آوری نموده باشد و با روایات از طریق عامّه و توسط شخص سنّی حنفی راستی جالب است. کتاب مذبور در قرن پنجم هجری تصنیف شده و بدیهی است به سبک آن روز و رعایت امانت در ترجمه معلوم نیست مورد انتقاد بعضی از خوانندگان نباشد به خصوص از مطالعه سلسله سند شاید بعضی آن را بیفایده تصور کنند لکن برای برخی دیگر خصوصا کسانی که با علم درایه و رجال و حدیث و روایات سر و کار دارند خود مطلبی جالب است. آنچه مورد نظر بود تذکر این نکته که بیش از دویست آیه قرآن و هزار و صد روایت در فضیلت اهل بیت علیهم السلام از زبان و قلم مسلمانان سنی در اختیار همگان قرار میگیرد و این خود حجّتی است از طرف خداوند تا در تقویت نور ولایت خود بیفزایند.
رفع اشتباه از روایات دروغ
همانطوری که خود جناب حاکم حسکانی در مقدمه مختصر خود ذکر نموده است آنچه از روایات در فضیلت اهلبیت علیهم السلام سراغ داشته در ضمن تفسیر آیات مربوط گنجانیده است و در سلسله سند آن دقّت و وارسی نکرده است زیرا از بس روایات زیاد است نیازی به این کار ندیده است که در بین این همه روایات بعضی نیز سندش نادرست یعنی توسّط افراد نااهل و دروغگو بافته شده باشد.
در حالی که ممکن است در درست بودن این کتاب و مخصوصاً ترجمه فارسی آن این روایات دروغ برای برخی افراد غیر وارد ایجاد شبهه نماید و نتیجه عکس دهد به ناچار به عنوان مترجم شرحی درباره سند و دلالت آن روایت بلافاصله ذکر میشود.
ابلاغ ولایت همزمان با رسالت
۱. هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مأمور به تبلیغ آشکار گردید«فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَر» مجلسی از ۴۰ نفر از قریش یعنی بستگان خودش ترتیب داد و برنامه رسالت خود را به آنان گوشزد کرد و فرمود هر کس زودتر از دیگران به من بگرود جانشین، وزیر و برادر من میباشد. تا سه مرتبه جز امیرالمومنین علیه السلام کسی برنخاست لذا در همان مجلس او را به عنوان برادر، وصی و جانشین خود معرفی فرمود. چنانچه پیش از وفاتش در حجة الوداع و غدیرخم نیز همان معرفی نخستین که بارها به طور خصوصی تکرار شده بود، به طرز بیسابقه و عمومی برای همگان آشکار فرمود از این روش و کار پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم اهمّیت ولایت واضح میشود که ملازم با ایمان بلکه عین ایمان است که این طور رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به آن اهتمام میورزید و در مرحله نخستین از دعوتش و آخرین مراحل آن راه نجات را نشان میدهد.
۲. تولی و تبری دو رکن اصلی ایمان: دوستی علی علیه السلام و فرزندانش و قبول ولایت و خلافت ایشان که بر هر فردی لازم و واجب است تا با دشمنی دشمنان ایشان همراه نگردد کامل بلکه صحیح نمیباشد. چگونه میتوان دعوی دوستی کسی را داشت و با دشمن او نیز دوست بود قرآن مجید در این باره صریحاً میفرماید:« لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا … » نمییابی گروهی را که به خدا و پیغمبرش ایمان آوردند که دوستی بورزند با کسانی که با خدا و رسولش سرسختند هرچند پدران یا فرزندان یا همسران یا بستگانشان باشند.
بر بسیاری از مسلمانان دشمنی دیگران با خاندان رسالت واضح نشده لذا با آنان دوستی میورزند و شگفت اینجاست که در عالم معنی اثر وضعی خودش را تا حدی داراست به این شرح که تاریکی دشمنان اهل بیت علیه السلام به همان میزان که شخص آنان را دوست داشته هر چند از روی اشتباه بوده است در او اثر میگذارد و به همان نسبت او را از خدا و روحانیّت و دوستی حقیقی باز میدارد.
قرآن، مدح اهلبیت علیهم السلام
اساس فضائل اهلبیت علیهم السلام که عدل قرآنند در قرآن بیان شده و چنانچه از خود ایشان رسیده ثلث قرآن درباره آنان و ثلث دیگر در سرزنش دشمنانشان و ثلث دیگر در بیان احکام و موضوعات دیگر است.
فصل اول: زیاد بودن فضائل ویژه امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیه السلام
ابن عبّاس: هر آینه بود برای علی بن ابیطالب دوازده فضیلت که اگر نبود برایش جز یکی از آنها هر آینه به همان یک فضیلت رستگار میشد
اَحمد بن حنبل بغدادی پیشوای اهل حدیث (ائمه اربعه سنیها): نیامده برای هیچیک از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فضیلتی بیشتر از آنچه برای علی بن ابیطالب آمده است
فصل دوّم: علی علیه السلام تنها استاد در صحیح خواندن قرآن و حفظ تمام آن
ابن عبّاس: داناترین ما (اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم) به قضاوت و استادترین ما در قرآن علی بن ابیطالب علیه السلام است
فصل سوّم: علی علیه السلام قرآن را زودتر از دیگران جمع آوری فرمود
هنگامی که با ابوبکر بیعت شد در خانهاش نشست، مردی نزد او رفت و گفت هرآینه علی علیه السلام از تو کراهت دارد، ابوبکر کسی را نزد علی علیه السلام فرستاد که آیا از من کراهت داری؟ علی علیه السلام فرمود: تو را کراهت ندارم جز آنکه رسول خدا رحلت فرمود قرآن جمع آوری( دسته بندی و پاکنویس) نشده پس کراهت دارم از اینکه چیزی به آن افزوده گردد، سوگند خوردهام از خانه بیرون نشوم مگر برای نماز تا آن را یکجا بنمایم (قرآن را جمع آوری کنم). ابوبکر گفت آنچه رای شما است (همان پسندیده است).
فصل چهارم: شناسایی کامل قرآن منحصر به علی علیه السلام بود
این فصل در این است که علی علیه السلام منحصر بود به شناسایی قرآن و معانی آن و یگانه بود به دانش شأن نزول آیات و آنچه مربوط به آن است(از آیات مشکله).
علی علیه السلام فرمود: از من بپرسید ای اهل کوفه بیش از آنکه نتوانید از من بپرسید به آن کسی که جانم به دست اوست نازل نشد آیهای مگر اینکه من داناترین افرادم به آن، کجا و در حقّ چه کس نازل شده است، در کوه یا در راه صاف بود یا در قرارگاه یا در هنگام حرکت بود.
فصل پنجم: آیات بسیار قرآن درباره علی علیه السلام و اولادش
ابن عبّاس: فرود نیامد آیه قرآن در حقّ هیچ کس به مقداریکه در حقّ علی بن ابیطالب علیه السلام فرود آمد.
فصل ششم: علی علیه السلام سرور مؤمنین در قرآن
این فصل در این است که هرجا در قرآن « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» ذکر شده در تمامی آن امیرالمومنین علی علیه السلام مقصود است(دیگران طبع میباشند) و هر آینه در نود جا از قرآن مجید ناظر شده است.
در ادامه کتاب آیاتیکه دربارۀ اهلبیت علیهم السلام نازل شده به تفصیل و ترتیب سورهها آورده شده است.
قسمت هایی از کتاب:
«اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ»
صراط مستقیم علی بن أبی طالب علیه السلام است.
حضرت ابی جعفر الباقر علیهم السلام از رسول الله صلی الله علیه و آله : « … هر آینه علی علیه السلام درب ورود بر خداست(که کسی نمیتواند بر خداوند وارد شود مگر از دری که آن در علی علیه السلام است) و هر آینه علی علیه السلام « الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ » راه راست است و هر آینه روز قیامت خداوند از ولایتش می پرسد(مؤاخذه میفرماید).
رسول خدا فرمود: اگر علی را دوست بدارید او را مییابید راهنما و راه یافته، شما را به راه راست میراند.(چون خود آقا عین استقامت و راستی حقیقی است محال است به غیر راست بخواند).
« وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ »
(ناس)مردم در این آیه علی بن ابی طالب علیه السلام و جعفر طیّار و حمزه و سلمان و ابوذر و عمّار و مقداد و … و غیر ایشان میباشند.
« وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ »
« وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِع » هر آینه این آمده در حق رسول الله صلی الله علیه و آله و علی بن ابیطالب و ایشان نخستین نماز خوانان و رکوع کنندگانند.
«وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»
«وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» نازل شده به خصوص در حقّ علی علیه السلام که نخستین ایمان آورنده و نخستین نماز گزارنده پس از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم است در این امت.
«وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ»
حفظ نمودم به دل و جان خویش
سرور و خاتم به رسولان پیش
بهتر هر طایف بیت العتیق
جمله حجّاج طفیلش به کیش
به رخت خوابش شدم و جای او
شبم سحر گشت دلم پر ز ریش
شدم مهیّای اسیری و قتل
تا نرسد به سرورم مکر و نیش
نجات بخشید حبیب رئوف
رسول خود را به خوشی سر به پیش
به کهف و غار آمد با امن تام
ز چشم اغیار نهان بیش بیش
«أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ»
«وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» نازل شد دربارۀ امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام هنگامی که پیغمبر او را در مدینه جانشین خود فرمود.
« الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا »
« إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ »
« يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ »
در این کتاب در مجموع ۲۱۰ آیه از قرآن مجید ذکر شده است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.